Ωράριο, Καταστήματα και Κοινωνική Αλληλεγγύη

Την περασμένη Κυριακή κάποια καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας άνοιξαν. Αυτό θεωρείται από μερικούς, και όχι άδικα, ως το προανάκρουσμα της γενικότερης επέκτασης του ωραρίου των καταστημάτων τις Κυριακές. Θα αναρωτηθεί κάποιος καταναλωτής, ο οποίος καλοβλέπει την ιδέα να μπορεί να ψωνίζει και την Κυριακή, ποιο είναι το πρόβλημα με αυτό το σενάριο. Το πρόβλημα είναι (όχι το μοναδικό) ότι την νύφη θα την πληρώσει ο εργαζόμενος.

Το πρόβλημα ξεκινάει από το χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης στην ελληνική πραγματικότητα. Στην θεωρία, η επέκταση του ωραρίου σημαίνει καταρχήν επιπλέον θέσεις εργασίας. Ακόμα όμως (πάντοτε στην θεωρία) και οι εμποροϋπάλληλοι που θα εργαστούν τις Κυριακές, είτε είναι οι καινούργιοι είτε οι παλιοί, θα αποζημιωθούν με αυξημένα ημερομίσθια και με ρεπό. Στην πράξη όμως, ιδίως οι μικροκαταστηματάρχες, δεν θα προχωρήσουν σε προσλήψεις για να καλύψουν τις ανάγκες του αυξημένου ωραρίου ούτε σε αύξηση μισθών για την Κυριακή, αλλά αντίθετα θα αναγκάσουν τους υπάρχοντες υπαλλήλους να δουλεύουν παραπάνω. Ας μην έχουμε αυταπάτες, όλοι μας γνωρίζουμε πως δουλεύει το σύστημα στην Ελλάδα.

Γεννάται όμως η απορία: Τι θα γινόταν αν ο κόσμος δεν ανταποκρινόταν στο κάλεσμα, τόσο το συγκεκριμένο όσο και μελλοντικά, για Κυριακάτικα ψώνια; Απλά το πείραμα της περασμένης Κυριακής θα είχε αποτύχει και το θέμα θα είχε κλείσει οριστικά. Άρα λοιπόν, για ακόμη μία φορά, βλέπουμε ότι μεγάλες ευθύνες έχει ο ίδιος ο κόσμος στην πλειονότητά του. Ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος είχε πεί ότι καταλαβαίνεις πως υπάρχει κοινωνική αλληλεγγύη σε μία κοινωνία, όταν ο κάθε πολίτης που δεν αδικείται, αγανακτεί το ίδιο με αυτόν που υφίσταται την αδικία. Δηλαδή στην περίπτωσή μας, να αγανακτεί για την επέκταση του ωραρίου ο καταναλωτής τόσο όσο και ο υπάλληλος του εκάστοτε καταστήματος. Τι καλύτερος ορισμός θα μπορούσε να υπάρξει για την κοινωνική αλληλεγγύη από αυτόν; Και τι καλύτερη απόδειξη ότι είμαστε πολύ πίσω σαν κοινωνία και σαν άνθρωποι...

Δυστυχώς ο άνθρωπος είναι εγωκεντρικό ον, και ακόμα περισσότερο ο Έλληνας άνθρωπος. Ποτέ δεν μπαίνουμε στον κόπο να σκεφτούμε τον διπλανό μας, να δοκιμάσουμε να μπούμε στην θέση του. Το μόνο που μας νοιάζει είναι ο εαυτός μας και αυτό που θέλουμε εμείς, αγνοώντας τις συνέπειες που μπορεί αυτό να έχει στον κοινωνικό μας περίγυρο. Είναι όμως απολύτως βέβαιο ότι ο καταναλωτής που πήγε να ψωνίσει την Κυριακή και αυτός που είναι υπέρ του Κυριακάτικου ωραρίου, εάν ήταν υπάλληλος σε μαγαζί, ο ίδιος άνθρωπος θα ήταν κατά του ωραρίου αυτού. Γιατί δηλαδή πρέπει να φτάσουμε να βρεθούμε στην θέση του άλλου για να αναγκαστούμε να ανοίξουμε τα μάτια μας στην αδικία; Όχι ότι είμαστε συνειδητά άδικοι, απλά οι επιθυμίες μας δεν μας αφήνουν καν να αντιληφθούμε την αδικία που διαπράττουμε εις βάρος του άλλου.

Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω εδώ ότι δεν είμαι ούτε υπέρ της άποψης να δουλεύουν οι καταστηματάρχες τα μαγαζιά τους την Κυριακή, ακόμα και αν τα δουλεύουν μόνοι τους χωρίς να απασχολούν υπαλλήλους. Δεν πρέπει να αφήσουμε τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τα μεγάλα πολυκαταστήματα να εξωθήσει τους ιδιοκτήτες των μικροκαταστημάτων στο να δουλεύουν χωρίς σταματημό. Η Κυριακή είναι ιερή μέρα, επειδή είναι η ημέρα ξεκούρασης όλων. Κανένας δεν πρέπει να δουλεύει την Κυριακή. Ούτε καν οι άνθρωποι στα περίπτερα (αν ποτέ το διεκδικήσει αυτό ο κόσμος, θα πειστώ ότι έχουν γίνει βήματα προόδου στην χώρα μας). Εξ’ άλλου ένας άνθρωπος θα ξοδέψει τα ίδια χρήματα για ψώνια, είτε τα μαγαζιά είναι ανοιχτά 6 μέρες είτε 7. Η λογική λέει ότι απλά θα μειωθεί ο τζίρος των υπολοίπων 6 ημερών εφόσον κάποιοι που θα ψώνιζαν εκείνες τις μέρες θα ψώνιζαν πλέον την Κυριακή.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν εμπράκτως να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας που εργάζονται ως πωλητές σε καταστήματα. Ανάμεσά τους άλλωστε είναι συγγενείς και γνωστοί και φίλοι μας. Ας ρίξουμε μία αρνητική ψήφο στις μεθοδεύσεις που γίνονται μέσω της υπεύθυνης στάσης μας. Μήπως άλλωστε δεν μας κάνει οποιαδήποτε από τις άλλες μέρες για ψώνια εκτός από την Κυριακή; Αν σε μερικά θέματα δεν αρχίσουμε να επιδεικνύουμε υπεύθυνη και ώριμη συμπεριφορά, τότε πραγματικά δεν θα έχουμε κανένα δικαίωμα να διαμαρτυρόμαστε στο μέλλον όταν θα υποφέρουμε εμείς οι ίδιοι από αδικίες και κανείς δεν θα μας στηρίζει.