Περί Διαφθοράς

Το επίπεδο της διαφθοράς στην χώρα μας, όπως πολύ καλά όλοι μας γνωρίζουμε, είναι ιδιαιτέρως υψηλό. Καθώς – ως Έλληνες – συνηθίζουμε να κατηγορούμε πάντα οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον εαυτό μας, κατηγορούμε για την διαφθορά τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι υπεύθυνοι για την παρούσα κατάσταση είναι σίγουρο, αλλά είναι οι μοναδικοί υπεύθυνοι, ή είμαστε συνυπεύθυνοι και όλοι εμείς;

Θα πρότεινα στον καθένα από εμάς να κάνει ένα μικρό πείραμα: να σκεφτεί ποιους και πόσους από τον κύκλο του γνωρίζει που θα αναλάμβαναν ένα ισχυρό πολιτικό πόστο και δεν θα έμπαιναν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν την θέση τους για να κερδίσουν χρήματα με παράνομο τρόπο. Ακόμα πιο συγκεκριμένα, φανταστείτε μία θέση από την οποία περνάνε πάρα πολλά χρήματα και η φύση της είναι τέτοια που είναι αδύνατον να ανακαλυφθεί εάν κάποιος κλέψει χρήματα από εκεί. Ποίον γνωρίζετε για τον οποίον βάζετε το χέρι σας στην φωτιά ότι δεν θα ακουμπούσε δεκάρα; Εξαιρέστε καλύτερα τον άμεσο οικογενειακό κύκλο καθώς είναι δύσκολο να είναι κανείς αντικειμενικός σε αυτές τις περιπτώσεις.

Βλέπετε λοιπόν ότι είναι δύσκολο να βρει κανείς ένα άτομο του οποίου η τιμιότητα να είναι σίγουρη, πόσο μάλλον όταν δεν αναζητούμε μόνο ένα άτομο αλλά πολλά, ώστε να μπορεί να στελεχωθεί τουλάχιστον μία κυβέρνηση (αν όχι ένας ολόκληρος κρατικός διοικητικός μηχανισμός). Όπως δεν υπάρχει –φαντάζομαι – αμφιβολία για το επίπεδο της τιμιότητας που θα επιδείκνυε ο μέσος άνθρωπος αν αναλάμβανε μία θέση σαν αυτήν που περιγράψαμε νωρίτερα. Άρα λοιπόν το πρόβλημα υπάρχει σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και κατά συνέπεια αντικατοπτρίζεται και σε συγκεκριμένες υποομάδες της κοινωνίας αυτής (πολιτικοί, θρησκευτική ηγεσία, κτλ).

Ένα μέρος του προβλήματος είναι ότι δεν συνειδητοποιούμε οι ίδιοι το επίπεδο της διαφθοράς του εαυτού μας (σε προσωπικό επίπεδο). Πώς γίνεται να ψηφίζεις ένα κόμμα μόνο και μόνο επειδή σου έκανε κάποια στιγμή στο παρελθόν κάποια διευκόλυνση (μικρή ή μεγάλη) και από την άλλη να θεωρείς τον εαυτό σου ηθικό και συνεπώς εκτός του προβλήματος της διαφθοράς; Πώς γίνεται να επικροτείται ο καταφερτζής που κατάφερε να ξεγλιστρήσει από τις υποχρεώσεις του (εφορία, στρατός, κτλ) και ταυτόχρονα να μην αναγνωρίσουμε ότι οι ίδιοι οι πολίτες είναι μέρος του προβλήματος της διαφθοράς;

Άλλο μεγάλο κομμάτι του προβλήματος, που σχετίζεται άμεσα με το μέγεθος της διαφθοράς, είναι η επίγνωση του κοινωνικού συνόλου για την κατάσταση αυτή. Το να θεωρείται η διαφθορά τόσο δεδομένη καταλήγει να ενθαρρύνει την περαιτέρω διαφθορά, κάνοντάς την μάλιστα περισσότερο ανεκτή στο μυαλό του κόσμου. Ίσως αυτός να είναι ο πραγματικός ρόλος τις παιδείας, να εμπνεύσει στα παιδιά από μικρά το αίσθημα της δικαιοσύνης, αντί να τα παιδεύει με συχνά ανούσιες γνώσεις. Να τους δίνει αυτό που δεν μπορεί να τους δώσει από μόνο του ένα βιβλίο.

Εάν δεν αλλάξουμε πρώτα από όλα τον ίδιο μας τον εαυτό, η κατάσταση αυτή δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει. Το πιο δύσκολο από όλα είναι να αντικρίζει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά δυστυχώς αυτό πρέπει να κάνουμε. Τότε και μόνο τότε θα έχουμε κάνει το πρώτο και μεγαλύτερο βήμα για να αλλάξουμε μία κατάσταση για την οποία όλοι διαμαρτυρόμαστε αλλά όλους κατά βάθος σε κάποιο βαθμό μας βολεύει˙ μία κατάσταση που ανοιχτά την αποδοκιμάζουμε αλλά ενδόμυχα ένα κομμάτι μας την επιθυμεί και διστάζει να την αλλάξει με κάτι άλλο άγνωστο.